Onderzoek: startmoment en draagduur van siliconenpleisters

Kun je bepalen vanaf wanneer je een siliconenpleister zou moeten dragen na het ontstaan van het litteken? En in het verlengde daarvan, wat is de ideale tijdsduur dat je een pleister op een dag draagt? Dit zijn de twee hoofdvragen die Iris Westra en Frank B. Niessen centraal stelden in hun onderzoek Topical Silicone Sheet Application in the Treatment of Hypertrophic Scars and Keloids.

• De geschiedenis van siliconengels en siliconenpleisters
• Opzet van het onderzoek
• De resultaten uit het onderzoek
• Conclusies van de onderzoekers

Het onderzoek is uitgevoerd in het VU Medisch Centrum van Amsterdam en gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijk tijdschrift ‘JCAD’¹ in oktober 2016.

Lees het volledige artikel hier

Het doel van het onderzoek was om te achterhalen hoe je het optimale resultaat met een siliconenpleister kunt behalen. Voordat dit onderzoek plaatsvond was er weinig bekend over hoe lang een patiënt een pleister op een dag zou moeten dragen en wat het beste startmoment is.

In dit blog geven we een samenvatting van de belangrijkste resultaten uit het onderzoek. Daarmee proberen de onderzoekers antwoord te geven op deze twee hoofdvragen.    

De geschiedenis van siliconengels en siliconenpleisters

Er is veel onderzoek gedaan naar de beste behandeling van hypertrofische en keloïd littekens. Dit zijn beide vormen van afwijkende littekens, die verdikt op de huid liggen. Ze kunnen klachten geven, waarvan pijn en jeuk de meest voorkomende zijn.

Vanaf de jaren 70 worden siliconengels al ingezet bij de behandeling van hypertrofische- en keloïde littekens. In de jaren 80 kwamen daar ook siliconenpleisters bij.

Siliconenpleisters worden dus al jarenlang wijdverspreid ingezet. Uit eerdere onderzoeken zijn ook al positieve resultaten over de effectieve werking en het veilig gebruik van Scarban littekenpleisters gedeeld. Maar nog nooit was definitief vastgesteld wat het beste moment is om te starten en hoe lang per dag je een siliconenpleister zou moeten dragen. Sommige gebruikers dragen het bijvoorbeeld alleen overdag, waar anderen het bijvoorbeeld 23 uur per dag gebruiken.

Opzet van het onderzoek

Aan het onderzoek deden maar liefst 224 patiënten mee: 205 patiënten met hypertrofische littekens en 19 met keloïd littekens. De resultaten van deze laatste

groep zijn opgeteld bij de resultaten van de deelnemers met een hypertrofisch litteken. Dit hebben ze gedaan omdat het een relatief kleine groep betrof.

De littekens die zijn behandeld in het onderzoek kwamen op de meest uiteenlopende plekken op het lichaam voor, zoals de arm, het bovenbeen, de pols, de borstkas etc. Ook de aanleiding voor het ontstaan van het litteken varieerde (operatiewond, brandwond, trauma/ongeluk, iets anders).

In het onderzoek zijn de siliconenpleisters van SCARBAN gebruikt als behandelmethode.

Huidtherapeuten beoordeelden de littekens tijdens het gebruik vervolgens op 3 punten: kleur, dikte en elasticiteit.

De resultaten uit het onderzoek

De patiënt/deelnemer werd na afloop van het onderzoek gevraagd naar zijn of haar ervaring met Scarban. Wat was hun perceptie van het litteken en het gebruik van de siliconensheet? Daarbij ging het om verbetering in kleur, elasticiteit, dikte van het litteken, spanning op het litteken en pijnklachten.

Hieronder noemen we kort de meest opvallende resultaten:

• Zowel hypertrofische als keloïde littekens verbeterden significant in kleur en dikte. Of het nu om een nieuw of een al wat ouder litteken ging, maakte voor de kleur van het litteken geen verschil. Maar voor de dikte en elasticiteit wel. Met significant bedoelen we dat de kans dat dit verschil door toeval is ontstaan, kleiner dan vijf procent is. Voor deze twee eigenschappen maakt het dus wel degelijk uit of je met een wat verser litteken te maken hebt of een al wat ouder litteken.
• Een langere draagtijd van een siliconenpleister gaf geen significante verbetering in kleur en elasticiteit. Wel is een duidelijk effect te verwachten in de dikte van het litteken wanneer je de sheet tenminste 4 uur per dag draagt.
• Een significant verschil constateerde de onderzoekers wanneer de behandeltijd toenam, maar alleen voor kleur. Dus een langere behandeltijd verminderde duidelijk de rode of paarse kleur van het litteken. Voor elasticiteit en dikte van het litteken was dit verschil minder duidelijk zichtbaar.
• De uiterlijke verschijning van het litteken (keloïd en hypertrofisch) beoordeelde patiënten na behandeling als een stuk beter en er hoefde minder cosmetische inspanningen te worden verricht om de zichtbaarheid van het litteken te verbloemen.
• Pijnklachten en jeuk verminderde significant bij zowel hypertrofische en keloïd littekens. Ook de spanning op het litteken verminderde significant bij de hypertrofische littekens, maar bij de keloïde littekens was er geen sprake van een significant verschil.
• 11 procent van de deelnemers ervaarde een vorm van bijwerking van de siliconenpleisters. De meest voorkomende was jeuk of een geïrriteerde huid.

Conclusies van de onderzoekers

De belangrijkste hoofdconclusie uit het onderzoek formuleerden de onderzoekers als volgt: Uit dit grootschalige onderzoek is aangetoond dat er een significante verbetering te zien is in kleur, dikte en elasticiteit van het litteken bij het dragen van Scarban siliconenpleisters.

Het onderzoek bevestigt daarmee de positieve effecten die van Scarban bekend zijn, bij de behandeling van hypertrofische en keloïd littekens. Naar aanleiding van de hoofdconclusie geven de onderzoekers aanbevelingen, waarmee ze ook antwoord geven op de vragen die we centraal stelden in dit blog.

Die behandelen we in de twee onderstaande paragrafen.

Het beste moment om te starten met een siliconenpleister?

Uit dit onderzoek is aangetoond dat een patiënt met een hypertrofisch litteken er verstandig aan doet te starten met littekenbehandeling wanneer het litteken jonger is dan 3 maanden, dus binnen 3 maanden na wondsluiting. Alhoewel ook is aangetoond dat littekenbehandeling met siliconenpleisters ook effect heeft bij ‘volwassen’ hypertrofische én keloïd littekens (ouder dan 12 maanden).

Toch is niet helemaal duidelijk wat het exacte moment is om je littekenbehandeling te starten. Wel geven de onderzoekers aan dat zo snel mogelijk na wondsluiting (zij noemen dat ’epitheliazation’) zou moeten worden gestart met de behandeling.

De ideale draagduur van een siliconenpleister

Voordat dit grootschalig onderzoek werd uitgevoerd was er weinig bekend over de optimale draagduur dat patiënten een siliconensheet zouden moeten gebruiken.

Het onderzoek van Westra en Niessen heeft aangetoond dat het beste resultaat werd geboekt in kleur en dikte wanneer een siliconenpleister minstens 4 uur per dag werd gebruikt.

Een volledige weergave van de resultaten is in het onderzoek overzichtelijk weergegeven in tabellen die je in het onderzoek kunt teruglezen.